کلسیم

کلسیم از عنصر‌های شیمیایی جدول تناوبی با نماد شیمیایی Ca و از گروه فلزات قلیایی خاکی است. این فلز که در گروه دوم و ردیف چهارم جدول تناوبی قرار دارد، دارای عدد اتمی ۲۰ و عدد جرمی ۴۰ می‌باشد. حالت فیزیکی آن به شکل بلورهای سفید رنگی است که در دمای ۸۱۰ درجه سانتی‌گراد ذوب می‌شوند. این فلز در آب و اسید محلول بوده و هیدروکسید و نمک تولید می‌نماید.

از رایج‌ترین ترکیبات آن روی سطح زمین، کربنات کلسیم در سنگ آهک است. این عنصر در سنگ گچ (CaSO₄ .2H₂O)، انیدریت (CaSO₄)، فلوریت (CaF₂) و آپاتیت [Ca₅(PO₄)₃F] نیز یافت می‌شود. دومین عنصر جدول مندلیف نسبت به فلزات قلیایی و سایر فلزات قلیایی خاکی از قدرت فعالیت کمتری مانند بریلیوم و آلومینیوم، برخوردار است. برخلاف فلزات قلیایی، این عنصر موجب سوختگی پوست نمی‌گردد. فلزی واکنش پذیر می‌باشد و در صورت قرار گرفتن در هوای آزاد اکسید می‌شوند و لایه‌ی سیاه رنگی روی آن شکل می‌گیرد. پس از آهن و آلومینیوم، سومین فلز و پنجمین عنصر فراوان در پوسته زمین است.

از جمله کاربرد‌های آن در صنعت می‌توانیم به استفاده آن در صنعت کاغذسازی و در ساخت سیمان اشاره کنیم. فلز خالص آن کاربردهای محدودی دارد. از مقادیر کم آن در صنعت فولادسازی و برای ساخت آلیاژ کلسیم-سرب در باتری‌های خودرو استفاده می‌شود.

با رسوب کلسیم کربنات (CaCO₃)، لوله‌ها و مبدل‌های حرارتی آسیب می‌بینند. به همین دلیل میزان کلسیم در آب‌های شرب و صنعتی را با سختی­گیرها کنترل می‌کنیم.

نحوه اندازه‌گیری

از روش تیتراسیون برای اندازه‌گیری کلسیم استفاده می‌کنیم. علت انتخاب این روش اینست که این روش به نسبت سایر روش‌ها دارای دقت بالاتریست. مقدار آن را با روش تیترسنجی و EDTA  تعیین می‌کنیم. هنگامی‌که (EDTA) یا اتیلن دی آمین تترا استیک اسید را به آب حاوی کلسیم و منیزیم اضافه می‌کنیم، با بالا بردن pH آب، یون منیزیم رسوب می‌کند. به این ترتیب مقدار کلسیم را با تیتراسیون بدست می‌آوریم.